Gigantyczne dzieło
Żeby wziąć tę książkę do ręki, najlepiej zaplanować urlop albo przyspieszyć odejście na wcześniejszą emeryturę. „Pacjenci doktora Garcii” to osiemset stron druku, dwustu bohaterów, z czego część to postaci historyczne minionego wieku, miejsce zdarzeń to cztery kontynenty i ćwierć setki miejscowości. Autorką, która opanowała ten żywioł, jest Almudena Grandes, urodzona w 1960 roku w Madrycie, a jej dorobek jest wysoko ceniony na świecie, częściowo sfilmowany, a wiadomo, że reżyserzy sięgają na najwybitniejsze dzieła, nośne treściowo, psychologicznie i ideowo.
Niebawem minie wiek od wojny domowej w Hiszpanii. Jej mieszkańcy podzielili się na różne frakcje. Dr Garcia należy do tych, którzy pragną zachować neutralność, nie opowiadając się po żadnej stronie. Pragnie dochować wierności swojemu powołaniu i wynikającej z tego źródła misji, a jest nią ratowanie ludzkiego życia. Pozostaje wierny tej misji, niejednokrotnie narażając się na rozmaite niebezpieczeństwa. Los łączy go z różnymi kobietami, a pierwsza namiętność przywołuje na świat dziecko. Dziewczyna, matka tego chłopczyka, opuszcza swojego partnera, ale wcześniej zdoła zawrzeć w konspiracji małżeństwo. Mijają dziesięciolecia.
Dr Garcia ratuje życie ofiary zagadkowego napadu i tak zaczyna się ich wierna przyjaźń lekarza z Manuelem. Trzecią wyrazistą postacią jest Adrian Ortega. On właśnie znajdzie się w szeregach SS i walczy z Rosjanami w szeregach Błękitnej Dywizji i na terenie Estonii jako żołnierz uczestniczy w egzekucji jeńców, co na zawsze obciąży jego sumienie, a po wojnie zawłaszczy jego tożsamość hiszpański dyplomata, przenikając w struktury, które umożliwiają przerzut do południowej Ameryki nazistowskich zbrodniarzy wojennych. Jego zakonspirowana działalność wpływa na zdemaskowanie tego procederu, czyli ucieczki zbrodniarzy wojennych, a wcześniej ekspediowanie dóbr zagrabionych przez hitlerowców w europejskich podbitych i okupowanych krajach.
W mistrzowski sposób autorka łączy jednostkowe losy z historią nie tylko Europy. A wątki miłosne łączą ludzi, którzy nigdy by się nie spotkali, gdyby nie zawirowania historii.
Jeszcze żyją ci, którzy znali uczestników wojny domowej w Hiszpanii, dla nich ta powieść będzie genialnym uzupełnieniem wiedzy o latach trzydziestych, czterdziestych i późniejszych minionego wieku. A czytelnik dowie się, że końcu dr Garcia, już ustabilizowany rodzinnie spotka zrządzeniem losu pierwszego syna.
W końcowej nocie autorka wyznaje, ile trudu wymagało dotarcie do świadków historycznych zdarzeń i połączenie faktów z fikcją literacką. Lektura tej powieści może być doskonałym zajęciem warsztatowym dla tych, którzy sami mają ambicje literackie. Książka wzbogaca wiedzę o skomplikowanych procesach politycznych zwłaszcza w Europie i Ameryce w minionym stuleciu.
Almudena Grandes „Pacjenci doktora Garcii”, z języka hiszpańskiego przełożyły Magdalena Olejnik i Zofia Siewak-Sojka, Wydawnictwo Sonia Draga, Katowice 2019.
