Był czas, kiedy z
katalogów Ossolineum wywlekałam wszystkie pozycje Freuda, Adlera i Younga,
wydane w języku polskim. To było fascynujące, rozważać, co właściwie
człowiekiem rządzi: libido władzy czy libido popędu seksualnego. Albo
rozsupływać znaczenie snów lub doszukiwać się źródła mimowolnych skojarzeń. Minęły
dziesięciolecia, a psychoanaliza wciąż może interesować, choć po niej pojawiły się
rozmaite inne psychologiczne nurty, metody, doktryny itp. No więc tym, którzy
kiedyś mieli podobne zainteresowania, polecam książkę Nicolle Rosen ”Martha F.”
Ta biograficzna rzecz o żonie psychoanalityka napisana jest w formie listów,
kierowanych do amerykańskiej dziennikarki. Jest to zapis tak sugestywny, że ma
się wrażenie, iż autorka sięgnęła do autentycznych listów Marthy. Jest tam
wiele szczegółów z dzieciństwa i panieńskich lat przyszłej żony Freuda, opis
czasów wiedeńskich, po okres związany z pobytem w Londynie. Pisarka każe swojej
bohaterce zdobyć się na szczerość, nawet jeśli ta szczerość jest podbarwiona
bólem.
Martha (1861 – 1951),
córka kupca i wnuczka rabina Hamburga nazwiskiem Bernays, poślubiła Zygmunta
Freuda mając 25 lat. Była mu ogromnie oddana i podporządkowana jego woli. Żyła,
zatroskana o męża, o stworzenie warunków dla jego pracy i rozwoju. W książce
Nocolle Rosen można dowiedzieć się o dziwnym związku jej siostry z Zygmuntem, o
roli córki Anny w życiu psychoanalityka, o jego charakterze i stosunku do żony.
Freudowie mieli sześcioro dzieci, trzy córki i tyluż synów. Każdy zostaje mniej
lub bardziej przez matkę scharakteryzowany. W książce jest też trochę miejsca
na damskie fascynacje Sigmunda i męskie, często bardzo głębokie przyjaźnie tego
człowieka.
Warto sięgnąć po „Marthę
F.”(akurat 2 listopada wypadała 61 rocznica jej śmierci), by poznać życie
lekarza, który wywarł wielki wpływ na psychologię, a pośrednio i na kulturę,
poznać jego rodzinę, a zwłaszcza ukrytą w jego cieniu kobietę. A przy okazji –
ogarnąć myślą kontekst polityczny i społeczny przedstawianych zdarzeń.
Maria Suchecka
Nicolle RFosen „Martha
F.”, tłum. Z francuskiego Anna Węgrzyn, Świat Książki, Warszawa 2006.
