Klęska miłości i niszczycielska siła polityki
Wydawnictwo Sonia Draga wydało powieść irańskiej pisarki. Z notki dowiadujemy się, że Parinoush Saniee to bardzo wykształcona irańska socjolożka i psycholożka, a doskonałą orientację o realiach politycznych oraz społecznych nabyła, kierując Działem Badań Najwyższej Rady Koordynacyjnej Edukacji Zawodowej i Technicznej Ministerstwa w Iranie. Bohaterką powieści jest Masuma, a czytelnik śledzi jej losy od wieku nastolatki po już dojrzałe lata kobiety. Dziewczyna jest bardzo zdolna i chłonna wiedzy, co docenia jej ojciec, a irytuje matkę i rodzeństwo, a, ściśle mówiąc, braci. Jeden z nich jest żarliwym wyznawcą islamu. Szanuje wszystkie nakazy wiary, pozostaje bezkrytyczny i od siostry wymaga religijnego podporządkowania się zasadom. Dotyczy to też nauki, gdyż środowisko, jakie reprezentują, uznaje, że przeznaczeniem kobiety jest posłuszeństwo mężowi i potulne wykonywanie zadań gospodyni domowej. Nakrywanie głowy, zasłanianie włosów, unikanie kontaktów z chłopcami i mężczyznami, powściągliwość w zachowaniu to tylko niektóre nakazy dziewcząt i kobiet. Małżeństwa są aranżowane, miłość nie gra większej roli w kojarzeniu związków. Na swoje nieszczęście Masuma zwraca uwagę na asystenta kierownika apteki i budzi jego zainteresowanie.
Kiedy dziewczyna skręciła nogę, a w aptece w drodze do szkoły udzielono jej pomocy, o którą poprosiła przyjaciółka Masumy Parwana, brat poszkodowanej Ahmad uznał, że siostra dopuściła się czynu nierządnego i postanowił wymierzyć sprawiedliwość Saiidowi z apteki. Napadniętemu udzielili pomocy przechodnie, ale zła sława okryła i Masumę, i całą rodzinę, więc postanowiono ją wydać za mąż, a pomówionemu o uwiedzenie dziewczyny poradzono, by wyjechał, chroniąc się przed zemstą. Mąż Masumy też został zmuszony do małżeństwa, choć nie brał pod uwagę możliwości posiadania dzieci. Okazał się przyzwoitym człowiekiem, komunistą, związanym z ruchem zmierzającym do zmiany ustroju. Ostatecznie pogodził się z tym, że żona urodziła mu trójkę dzieci, ale życie rodzinne nie interesowało go w żadnym stopniu. Żył dla idei, dla zmiany ustroju. W końcu dostał się do więzienia i został stracony. Kobieta musiała sprostać bardzo trudnej sytuacji, ale ratowała ją miłość do dzieci i siła charakteru.
Opisywane zdarzenia obejmują pół wieku. Iran przeżywa wojnę z Irakiem. Młodzi mężczyźni giną na froncie. Niektórym udaje się uciec na Zachód. Opłacenie przemytników bardzo dużo kosztuje, ale nasza bohaterka zdoła wysłać jednego z synów przez zieloną granicę.
Prawdę mówiąc, powieść obejmującą pół tysiąca stron czyta się jednym tchem. Może dlatego, że o Iranie wiemy tyle, ile doniosą nam media. Natomiast „Księga przeznaczenia” przybliża ten odległy kraj w takim stopniu, że to, co Polakowi wydaje się trudne do zniesienia w naszym skłóconym kraju, w porównaniu z tym, co przez dziesięciolecia działo się w Iranie, wydaje się czymś innym w porównaniu z tamtymi realiami.
Rekomendowana tu powieść stała się światowym bestsellerem. Dalsze pozycje tej autorki czekają na zezwolenie cenzury. Gorąco polecam tę lekturę, która poszerza horyzonty czytelnicze.
Parinoush Saniee „Księga przeznaczenia”, z języka angielskiego przełożyła Monika Popławska, Wydawnictwo Sonia Draga, Katowice 2013.
